10 vrouwen in de kunst uit de 20ste eeuw

By Andrew Bay, UK

Schilderen, films maken, performance art en beeldhouwkunst zijn slechts een paar disciplines waarin enkele ongelooflijk getalenteerde vrouwen de afgelopen 100 jaar een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de schone kunsten. Ze hebben veel belangstelling gewekt van kunsthistorici, critici en kopers. We hebben een selectie van deze kunstenaars in de volgende lijst geprofileerd om deze vaak over het hoofd geziene trend in de kunstwereld, die onze volledige aandacht verdient, te laten zien.

Vanessa Beecroft

Als tiener die opgroeide in Milaan, leed Vanessa Beecroft aan een reeks verschrikkelijke eetstoornissen. Deze aandoening, in combinatie met verslaving, was het onderwerp van haar afstudeershow die ze op 24-jarige leeftijd produceerde aan de Milan Art Academy in 1993. Het succes van de performance positioneerde haar onmiddellijk als een key performance artist en een uitnodiging van de New Yorkse kunsthandelaar Jeffrey Deitch volgde al snel. De nadruk van Beecrofts werk lag op levende lichaamskunst en de verkenning van naaktheid en voyeurisme als katalysatoren in de sociale machtsdynamiek. Ze bouwde ook een unieke relatie op met media-beroemdheden in de mode- en muziekindustrie, zoals rapper Kanye West en Kim Kardashian, evenals Yves Saint Laurent en Louis Vuitton. Haar krachtige installaties zijn onder meer te zien in het Art Institute in Chicago en het Eindhoven Museum of Art in Nederland.

Marlene Dumas

Door polaroidfoto's als haar primaire sjabloon te gebruiken, heeft Marlene Dumas complexe thema's als seksueel verlangen, erotiek en politieke identiteit aangepakt, in een carrière die 35 jaar duurde. Dumas, geboren en getogen in 1953 in Kaapstad, Zuid-Afrika, in een welgestelde Nederlands-Afrikaanse familie, studeerde van 1975 tot 1978 kunst aan de Universiteit van Amsterdam en woont sindsdien in de Nederlandse hoofdstad Amsterdam. Haar fotografisch werk is gericht op de aard van emotionele en libidinale intimiteit, met openlijke verwijzingen naar erotische tijdschriften en literatuur. Dikke gelaagde penseelstreken zijn kenmerkend voor haar schilderijen en portretten, die zorgvuldig vluchtige herinneringen oproepen aan vrienden,2 en naaste en verre verwanten, gevangen in hun dagelijks bestaan. De fotografische verhalen van Dumas geven daarentegen een aanhoudend commentaar op de hedendaagse cultuur en gebeurtenissen, waarbij een breed scala aan onderwerpen wordt belicht, variërend van mediaberoemdheden tot historische figuren. Dumas is nu professor aan de Universiteit van Tilburg in Nederland en haar werk wordt gecureerd door het Museum of Modern Art in New York.

Helen Frankenthaler

Helen Frankenthaler, geboren in 1928 in een welgestelde familie in New York, was een baanbrekende vernieuwer in de Amerikaanse beweging van abstract expressionisten uit de jaren vijftig. Om haar onbezonnen en innovatieve stijl te ontwikkelen, verkende ze aanvankelijk dikke kleurblokken, enkele vlekachtergronden en ondoorzichtige doeken. Ze maakte meteen de weg vrij voor een schare volgers, zoals Kenneth Noland en Morris Louis, die haar pioniersstijl bewonderden, die was geïnspireerd op niemand minder dan Jackson Pollock. Vervolgens ontwikkelde ze haar eigen niet-representatieve technieken verder, waarbij ze de nadruk legde op lineariteit, het verkennen van niet-negatieve ruimtes en het gebruik van houtsnedes en lithografieën. Ze ontving de American National Medal of Arts in 2001 en haar werk is tentoongesteld in verschillende privécollecties, waaronder het Guggenheim Museum en het Whitney Museum of Art in New York.

Agnes Martin

De in Canada geboren Agnes Martin verhuisde in 1931 op 19-jarige leeftijd naar de VS. Ze ontdekte het abstract expressionisme, waar ze een belangrijke exponent van zou worden, in 1942, terwijl ze moderne kunst studeerde aan de New York University. Na haar afstuderen sloot ze zich informeel aan bij een creatieve gemeenschap, waaronder Jasper Johns, Barnett Newman en kunsthandelaar Arne Glimcher. Het is tijdens die productieve periode dat ze de belangrijkste aspecten van haar unieke stijl ontwikkelde: geometrische lijnen en schetsen, geïnspireerd op de dorre landschappen van haar landelijke opvoeding in West-Canada, inkttekeningen en aquarellen, gelaagde boerenvelden schilderijen en woestijnlandschappen uit New Mexico. Met een levenslange interesse in het boeddhisme, deelde Martin haar leven tussen haar loft in New York en New Mexico, waar ze het grootste deel van haar werk produceerde dat nu eigendom is van privécollecties van de Dia Art Foundation in New York City en het Centre George Pompidou in Parijs.

Louise Bourgeois

Psychoanalyse, materialisme en feminisme zijn enkele van de onderwerpen die Louise Bourgeois in haar opzienbarende artistieke carrière onderzocht. Ze is misschien wel het meest bekend om haar fantastische 3D-spininstallaties, vastgelegd voor het nageslacht in werken als "The Spider, The Mistress and the Tangerine". Maar ze maakte ook geweldige schilderijen en sculpturen, floreerde als graficus, publiceerde boeken en blonk uit als documentairemaker. De veelzijdige, verkennende aard van haar werk stelde haar in staat om zich te verdiepen in de vertakkingen van de belangrijkste artistieke stromingen van de twintigste eeuw, zoals het abstract expressionisme of het feminisme, zonder er ooit volledig in op te gaan. Bourgeois, de dochter van de in Parijs gevestigde kunsthandelaars, wordt vaak gekenmerkt als de belangrijkste beeldhouwer van de twintigste eeuw en produceerde werk gedurende 70 jaar, waarmee ze bezoekers- en verkooprecords over de hele wereld verbrak, met tentoongestelde werken in de National Gallery of Kunst in Washington, DC, het Centre George Pompidou in Parijs en het Tate Museum in Londen.

Tracey Emin

Samen met haar beruchte collega’s van de Young British Artists werd Tracey Emin be
werd halverwege de jaren negentig een sensatie in de kunstwereld, met haar kenmerkende benadering van conceptuele installaties, films en sculpturen. Ze heeft het gezichtspunt van een eigenzinnige ontwerper verfijnd om conceptuele kunst te creëren, die tegelijkertijd durf en confessionele sentimentaliteit ondersteunt.

Ze werd in 1990 opgeleid aan het Royal College of Art en onthulde zeer persoonlijke details van haar leven om baanbrekende werken te produceren zoals "Everyone I Have Ever Slept With 1963-1995" of "You Loved Me Like a Disaster". Haar werken zijn tentoongesteld in prestigieuze instellingen als het Stedelijk Museum in Amsterdam, het Museum of Modern Art in New York en de Tate Gallery in Londen. Emin werd in 2011 verkozen tot lid van de British Royal Academy of Arts en woont in Oost-Londen.

Cindy Sherman

Met een verzameling van 69 foto's, waarin ze probeerde opvallende stereotypen over vrouwen te creëren die volgens haar belangrijk waren in de popcultuur, veroverde Cindy Sherman in 1980 de kunstwereld stormenderhand. De serie heette "Untitled Film Stills," en door gebruik te maken van verschillende combinaties van decors, kostuums en verlichting, componeerde ze een dubbelzinnige interpretatie van klassiek realisme, moeiteloos ontleend aan de Amerikaanse cinema en schilderijen uit de jaren veertig en vijftig. In de daaropvolgende decennia heeft Sherman haar onderzoek naar feminisme en genderpolitiek in de moderne Amerikaanse samenleving voortgezet. Haar foto's roepen een breed scala aan weerbarstige stilistische combinaties op, van burleske kostuums tot misvormde beelden, van digitale montage tot vervormde cibachrome camerabeelden. Sherman heeft meerdere tentoonstellingen gehad in de meest prestigieuze galerijen over de hele wereld en werd in 1995 bekroond met de prestigieuze MacArthur Fellowship Endowment.

Barbara Kruger

De Amerikaanse kunstenaar Barbara Kruger werd begin jaren tachtig steeds belangrijker voor beeldende kunstafdrukken die zwart-witfoto's combineerden met gedurfde en innovatieve tekstuele verhalen. Haar meest iconische werken benadrukken ironische en serieuze slogans in gedurfde witte lettertypen zoals: "De toekomst behoort toe aan degenen die het kunnen zien," of "Ik winkel dus ik ben." Tegen de gewone rode achtergrondkaders die haar versleutelde beelden tegengaan, leent ze van tijdschriften uit de uitgeverij en andere communicatienetwerken om haar schuine kritiek op het consumentisme en de populaire cultuur te kanaliseren. Met prestigieuze tentoonstellingen in de Biënnale van Venetië, het Whitney Museum en de Documenta-tentoonstellingen in Duitsland door de jaren heen, heeft Kruger een uniek vermogen ontwikkeld om scherp sociaal commentaar en observaties te creëren. Haar unieke aanpak is doorgesijpeld door ons collectieve bewustzijn, door zich te vormen op ontelbare kaarten, tijdschriftomslagen en billboards in de uitgeverswereld.

Yayoi Kusama

In 1963 begon Yayoi Kusama met een reeks baanbrekende installaties die tot de verbeelding van het publiek over de hele wereld spraken met haar opmerkelijke "Infinity Mirror Rooms." Deze op zichzelf staande installatieruimtes hebben een wandtapijt van glazen spiegelbollen, die op zo'n manier zijn gecombineerd dat ze de illusie wekken van een oneindige ruimte van stippen en lichten.

Ze werd in 1929 in Tokio geboren in een rijke familie, verhuisde in de jaren vijftig naar de Verenigde Staten en werd al snel een sleutelfiguur in de avant-garde kunstscène van New York, belangrijke tentoonstellingen in het MoMA in New York en het Tate Modern in Londen. In de loop van 35 jaar heeft haar kunstpraktijk haar ertoe gebracht zich te verdiepen in thema's, zoals psychische stoornissen, seksuele hallucinaties, zelfvernietiging en oneindige omgevingen. Hoewel ze nu wordt erkend als een van de meest invloedrijke levende popartiesten, woont Kusama sinds 1977 in een ziekenhuis voor geesteszieken in Tokio.

Marina Abramović