David Hockney: de visionaire beschouwingen van een ongrijpbare meester

By Andrew Bay, UK

Gedurende zijn hele carrière is David Hockney in staat geweest om opmerkelijke werken te creëren die publiek over de hele wereld fascineerden. Maar laat je niet misleiden door het feit dat hij elke dag nonchalant rode en groene stropdassen, blauwe jasjes over witte truien en een gouden bril draagt. Hij is nog steeds net zo gepassioneerd over het maken van fascinerende schilderijen als over zijn stijlvolle eigenzinnigheid in kleding: Hockney is in staat om het licht van de veranderende seizoenen in beeld te brengen, zowel in zijn schilderijen als in de manier waarop hij zich kleedt.

Sinds 2018 woont hij in Normandië, aan de noordwestkust van Frankrijk. Deze nieuwe omgeving inspireerde hem om zijn huis te vullen met grote foto's van bloeiende takken, omgekeerde bloesems, een druilerig meertje en een boomhut. Ze vormden de basis van zijn laatste prachtige tentoonstelling, genaamd The Arrival of Spring, Normandy, 2020.

Hockney werd in 1937 in Bradford geboren en groeide op in het naoorlogse Verenigd Koninkrijk. Hoe was hij in staat om alle stralende tinten en kleuren die zijn unieke schilderstijl bepalen aan te voelen? Hockney erkende altijd openlijk dat hij als kunststudent grotendeels werd beïnvloed door Picasso, Matisse en Monet. Maar in die tijd was Bradford een typische stad uit het noorden van Engeland, met het grootste deel van het jaar grijs en bewolkt weer.

Voor een jonge Hockney viel er niet veel anders te schilderen dan een architectonisch landschap dat grotendeels besmeurd was met roet en kolen, en dat deed hij: er was niet veel kleur te zien. Echter had hij een openbaring op een Van Gogh-tentoonstelling die in 1954 in Manchester was samengesteld. Jaren later herinnerde Hockney zich dat hij verbaasd was geweest over de doordringende blues die Van Gogh in zijn schilderijen had gebruikt, alsof de lucht "tegen hun wil was blootgesteld," zei hij eens, "echt een prachtig gezicht om te zien."

Hockneys oeuvre bevat voortdurend de thema's die hij op die dag intuïtief herkende in Van Goghs schilderijen: een langdurig streven naar een fellere zon, fellere kleuren en helder licht, levendige, gepassioneerde en ontroerende kunst. Toen hij naar de lagere school in Bradford ging, wist hij dat hij kunstenaar wilde worden; hij volgde elke les die hij kon om te leren tekenen, schetsen en kleuren, en na het afronden van zijn middelbare schoolexamens verliet hij zijn geboorteplaats voor een kunstacademie in Londen. Hij bezocht New York voor de eerste keer, besloot zijn haar blond te verven en beloofde zichzelf terug te keren naar de VS als hij rijk en beroemd zou zijn.

In 1960 tekende Hockney zijn eerste belangrijke schilderij, getiteld "Adhesie." Dit was zijn eerste poging een ​​dubbelportret te maken, wat later één van zijn kenmerkendste onderwerpen bleek te zijn. Hij heeft nog steeds het gevoel dat het zijn eerste belangrijke werk was, omdat het erg nauwkeurig was. In die periode begon Hockney uitgebreid te reizen naar Egypte, Berlijn, Rome, Florence en vulde zijn verbeelding met nieuwe ervaringen. Dit was het keerpunt; zijn werk kwam in een stroomversnelling en kreeg veel erkenning vanuit de kunstwereld. Onderscheidingen, uitverkochte tentoonstellingen en zijn kenmerkende geverfde blonde haar maakten hem tot een begrip.

Als kunstenaar begon het eigen karakter van zijn werk steeds duidelijker te worden; hij onthulde openlijk zijn homoseksualiteit en begon op speelse wijze perspectief te integreren als de belangrijkste bouwsteen van zijn stilistische ontwikkeling. Daarbij ontdekte Hockney de belangrijkste kenmerken van de thema's die hij de komende jaren verder zou uitdiepen: huiselijkheid, interieurdesign, intimiteit in relaties, portretten, seksualiteit en de wisselwerking tussen realiteit en illusie.

In 1964 besloot Hockney om naar San Francisco en later naar Los Angeles te verhuizen. Hij heeft Californië vaak vergeleken met Normandië, waar hij nu woont, en heeft nog steeds goede herinneringen aan de tijd die hij aan de Amerikaanse westkust doorbracht. Zijn geboorteplaats Bradford was zeker geen zonnige, bruisende plaats. Meestal was de opkomende zon die bij het aanbreken van de dag door de wolken kwam, gewoon te zwak om op te merken. Het maakte de kleuren die door het licht gefilterd werden grotendeels ondoorzichtig en wazig, als een onscherp impressionistisch schilderij. Hockney had er altijd van gedroomd om in een stralende Hollywood-film te leven, waar hij als jonge tiener graag naar keek. Daar wilde hij wonen en hij maakte zijn droom waar door naar Amerika te verhuizen, zoals Van Gogh zijn penselen en doeken verkreeg op weg naar de Provence.

Hockney is een schilder die erg van plezier en vrije tijd houdt. Zijn foto's praten over vervoering en vreugde. Zijn zoektocht naar zingeving, vrijheid en vervulling begon met onvoorwaardelijke afbeeldingen van homoseksuele verlangens in een tijd dat homoseksualiteit nog een strafbaar feit was in het VK. De schilderijen die zijn leven in Californië met vrienden, medewerkers en collega-kunstenaars uitbeeldden, zoals ontwerper Celia Birtwell en romanschrijver Christopher Isherwood, zijn een prachtige momentopname van zijn creatieve leven. Maar het zijn ook lyrische composities vol uitstraling en helderheid. Door het heldere, spattende schuim van een groepje zwemmers, tegen de achtergrond van de diepblauwe zee en de bloedrode luchten van Californië, vond Hockney een onderscheidende manier om gevoelens van verlies, verlangen en liefde over te brengen, die in elk moment bleven hangen.

Hockney wil treedt graag in de voetsporen van Matisse en wil een persoonlijk universum  van delicate schoonheid dat geschilderd moet worden, creëren.

In de zomer van 2018 besloot Hockney door het Normandische platteland te rijden, op weg naar een retrospectief ter ere van hem samengesteld in Parijs. Hij werd getroffen door de eigenaardige uitstraling van de groene horizon die hem omringde en de heldere gouden zon, die in de schemering achter de heuvels onderging. Hij betreurt dat met name in Frankrijk de schilderkunst al enkele jaren in een culturele impasse zit.

Onder druk van een steeds meer Derridische esthetische invloed heeft fotografie de afgelopen 20 jaar de schilderkunst verdrongen als de belangrijkste picturale kunstvorm. Het werk van Hockney heeft echter keer op keer bewezen dat de magische kracht die nauw verbonden is met de schilderkunst, om de natuurlijke wereld weer te geven, nog steeds even expressief en grafisch is als het ooit was.

Zoals hij zegt: "Ik hou er nog steeds van om zo vroeg mogelijk wakker te worden om het ochtendlicht vast te leggen, zoals Renoir en Manet."