De Kruising van Kunst en Wetenschap in Hedendaagse Kunst

By Andrew Bay, UK


In de wereld van hedendaagse kunst heeft zich in de afgelopen dertig jaar een fascinerende ontmoeting ontvouwd tussen de domeinen van kunst en wetenschap. Hierdoor zijn deze werelden steeds nauwer met elkaar verweven geraakt, met een diepgaand effect. Deze convergentie is ronduit betoverend geweest en heeft geleid tot tal van intrigerende experimenten en gewaagde ontdekkingsreizen. De drijfveer achter deze samensmelting ligt niet alleen in de vooruitgang van sociale media technologieën, die het ontwikkelingsproces hebben gevoed, maar ook in het alomtegenwoordige, continu veranderende landschap van ons door wetenschappelijk onderzoek gedreven, moderne leven. Met deze verhandeling zullen we proberen het ingewikkelde weefsel te ontrafelen dat de raadselachtige kruising van kunst en wetenschap in onze hedendaagse cultuur heeft vormgegeven.

In het hart van artistieke creatie en wetenschap, bevindt zich een weefsel van thema’s die een onuitsprekelijke verwondering in ons oproepen, en onze honger aanwakkeren om de complexe wereld om ons heen te begrijpen. Kunstenaars hanteren behendig hun creatieve arsenaal, en duiken in de complexe relatie tussen de ontembare essentie van de natuur en de prikkelende aantrekkingskracht van de onbekende mogelijkheden van technologie. De IJslands-Deense kunstenaar Olafur Eliasson heeft de symbiotische relatie tussen kunst en wetenschap volledig omarmd. Zijn beheersing van interactieve, virtuele en augmented reality-installaties, is benut om een zorgvuldige convergentie tussen deze twee domeinen te construeren. Zijn meeslepende creaties vangen de toeschouwer in een veelvoud van lichamelijke en psychologische dimensies. Deze harmonieuze dans tussen kunst en wetenschap daagt de grenzen van ons zintuiglijk begrip uit en hervormt de contouren van creatieve expressie.

Op het uitgestrekte terrein waar kunst en wetenschap samenkomen, heeft onlangs een diepgaande transformatie plaatsgevonden, aangewakkerd door de onophoudelijke verspreiding van informatie via digitale media. Deze nieuwe toegankelijkheid tot wetenschappelijke kennis heeft boeiende samenwerkingen tussen kunstenaars en wetenschappers aangemoedigd. De vooruitziende ideeën van Heather Dewey-Hagborg  en Eduardo Kac  hebben hen geleid naar de onderzoeksfaciliteiten en laboratoria van geneticisten en bio-ingenieurs. Ze hebben prikkelende gesprekken geïnitieerd over genetische identiteit en het complexe domein van bio-ethiek, met hun respectievelijke artistieke praktijken.

Het is echter niet alleen het domein van wetenschappelijk onderzoek dat het artistieke psyche heeft geïnfiltreerd. De indrukwekkende invloed van mainstream cultuur heeft een integrale rol gespeeld bij het vastleggen van de kruising tussen kunst en wetenschap. Popcultuur fenomenen zoals sci-fi literatuur en cinema hebben wetenschappelijke concepten in het populaire collectieve bewustzijn gekatapulteerd. Een pakkend voorbeeld van deze futuristische reis is te vinden in het werk van de Australische beeldhouwster Patricia Piccinini. Haar werk, dat een grensvervagende kritiek vormt op de macht van bio-genetica, roept ons onrustig op om na te denken over de verstrekkende mogelijke gevolgen van wetenschappelijke vooruitgang.

Bovendien is het in tijden van sociaal-politieke onrust gebruikelijk voor kunstenaars om de rol van agent provocateurs op zich te nemen, waarbij ze de heersende machtsstructuren confronteren met hun creativiteit. Het is in dit snijvlak dat het Amerikaanse collectief genaamd Critical Art Ensemble  ontstond in Florida rond 1987. Tot op heden transformeert deze groep artistieke expressie in krachtige instrumenten voor politieke kritiek en commentaar. Door raadselachtige kunstwerken zoals ‘Cult of the New Eve’’ en ‘Molecular Invasion’’, hebben ze biologische materialen en genetische engineering technieken benut, om ons aan te moedigen de ingewikkelde complexiteiten van bioveiligheid en genetische surveillance te bespreken.

De diepgaande invloed van hedendaagse sociale en digitale media, staat als een cruciale drijfveer in de snelle evolutie van kunst en wetenschap. De enorme uitgestrektheid van het internet, en de ingewikkelde draden van communicatietechnologieën zijn behendig geïntegreerd in de creatieve inspanningen van kunstenaars zoals Trevor Paglen. De Amerikaanse beeldhouwer’s ‘Orbital Reflector’ is een ballonachtige infrastructuur die bedoeld was om de eerste ‘artistieke’ satelliet te worden die de ruimte in werd gelanceerd, en te onderzoeken hoe kunst uiteindelijk terug zou kunnen beginnen te kijken naar ons, vanuit de ruimte.